كِتَابُ الخُنْثَى

احکام افراد دوجنسه:

مسئله 1 ◄ تعریف خنثی: فردی است که هم آلت مردانگی دارد و هم فرج زنانه.

مسئله 2 ◄ حکم خنثی: اگر از آلت مردانگی ادرار کند مرد محسوب می‌شود و اگر از فرج زنانه ادرار کند زن است و اگر از هر دو راه ادرار کند از هرکدام که زودتر بیاید از همان جنس محسوب می‌شود و اگر از هر دو راه در یک‌زمان بیاید خنثی مشکل است.

دلیل:

از حضرت علی (رض) در این مورد سؤال کردند و ایشان گفتند: از عضوی که ادرار می‌کند ارث می‌برد. (المبسوط للسرخسی ج30ص103 - السنن الکبری للبیهقی ج6ص427)

و در وقت معارض بودن دو شیء ترجیح به سابق از آن‌ها داده می‌شود (از هرکدام که زودتر بیاید) و دیگر اینکه در لحظه‌ای که ادرار آمد حکم به جنسیت شده است و آنچه بعد می‌آید اعتبار ندارد. (المبسوط للسرخسی ج30ص103و104)

مسئله 3 ◄ زیاد یا کم آمدن ادرار از راه‌ها اعتبار ندارد.

دلیل:

زیرا معتبر عضو ادرار است نه خود ادرار و دیگر اینکه زیادی ادرار دال بر گشادی عضو است. (المبسوط للسرخسی ج30ص104)

مسئله 4 ◄ اگر به سن بلوغ برسد و علامت مرد بودن یا زن بودن هیچ‌کدام آشکار نشود خنثی مشکل است.

گفته‌اند که در وقت بلوغ خنثی مشکل نمی‌ماند؛ زیرا یکی از علامات مردانگی یا زنانگی ظاهر می‌شود. (الاختیار لتعلیل المختار ج3ص39)

دلیل:

در صورت عدم علامت و یا وجود علامت هر دو جنس برای این مشکل است که علامات با هم برابر هستند و دلیل ترجیح دهنده‌ای نیز وجود ندارد. (مجمع الانهر ج2ص729)

مسئله 5 ◄ حکم خنثی مشکل:

1- اگر در نماز در صف زنان بایستد، خنثی مشکل نمازش را اعاده کند و اگر در صف مردان بایستد مردانی که در دو کنار وی و کسی که در پشت سر وی و کسی که در برابر وی ایستاده باشند نمازشان را اعاده کنند.

2-خنثی مشکل با حجاب کامل نماز بخواند.

3-ابریشم و زیورآلات نپوشد و در نزد مرد یا زن کشف حجاب نکند.

4-غیر محرم چه زن و چه مرد کسی با وی خلوت نکند.

5-بدون محرم حق مسافرت ندارد.

دلیل:

1-زیرا ممکن است مرد باشد و یا زن؛ پس با برابر ایستادن با جنس مخالف احتمال فاسدشدن نماز می‌رود پس احتیاط لازم است. (بدائع الصنائع ج7ص328)

2و 3- زیرا احتمال دارد زن باشد. (مجمع الانهر ج2ص730)

4- برای احتراز از وقوع در حرام؛ یعنی برای احتراز خلوت با جنس مخالف. (مجمع الانهر ج2ص730)

5- به خاطر احتمال زن بودن وی. (مجمع الانهر ج2ص730)

مسئله 6 ◄ ختنه کردن وی توسط مرد یا زن مکروه است و برای ختنه کردن وی کنیزی را خود خنثی مشکل بخرد و این کنیز ختنه کند و این در صورتی است که وی مالی داشته باشد و اگر نداشته باشد از بیت‌المال خریده شود.

دلیل:

زیرا ممکن است زن باشد و نگاه کردن به عورت زن بر مرد حرام است و ممکن است مرد باشد پس نگاه کردن به عورت مرد بر زن حرام است پس احتیاط واجب است و از بیت‌المال خرج کردن برای این است که ختنه از سنت‌های اسلام است و از مصالح مسلمانان می‌باشد. (بدائع الصنائع ج7ص328)

مسئله 7 ◄ اگر خنثی مشکل فوت کند و مرد یا زن بودنش معلوم نشود، غسل داده نشود بلکه تیمم داده می‌شود.

دلیل:

به خاطر احتمال مرد یا زن بودنش و در تیمم فقط دست و صورت لمس کرده می‌شود ولی در غسل تمام بدنش لمس کرده می‌شود. (مجمع الانهر ج2ص730)

مسئله 8 ◄ خنثی مشکلِ مراهق را در غسل میّتی حاضر کرده نشود یعنی نباید در غسل مرد یا زنی حضور داشته باشد.

دلیل:

زیرا ممکن است مرد باشد یا زن پس در غسل جنس مخالف شرکت داده نشود. (مجمع الانهر ج2ص731)

مسئله 9 ◄ در هنگام دفن خنثی مشکل مستحب است که بر قبرش پرده‌ای کشیده شود.

دلیل:

زیرا اگر زن باشد واجب وی ادا شده است و اگر مرد باشد پرده کشیدن مشکلی ندارد. (فتح باب العنایه ج7ص51)

مسئله 10 ◄ اگر بر چندین نفر به‌یک‌باره نماز جنازه خوانده شود، در نزدیک امام، اول میّت مرد و بعد میّت خنثی مشکل و بعد میّت زن قرار داده شود.

دلیل:

زیرا مرد بودن اولی یقینی است (و مرد بودن خنثی یقینی نیست) و زن برای اینکه از انظار دورتر باشد. (مجمع الانهر ج2ص731)

مسئله 11 ◄ اگر پدر خنثی مشکل فوت کند و پسری دیگر داشته باشد، برای خنثی مشکل یک سهم و برای پسر میّت دو سهم داده شود.

دلیل:

کمترین سهم داده شود؛ زیرا کمترین سهم یقینی است و سهم بیشتر محتمل، پس به‌یقین عمل شود. (فتح باب العنایه ج7ص52)

مسئله 12 ◄ و نزد امام شعبی (رض) سهم‌الارث خنثی مشکل نصف دو سهم (پسر و دختر) می‌باشد و توضیح آن اینکه در برداشت این حکم نزد امام ابویوسف (رض) بدین طریق است که از هفت سهم سه سهم داده شود و نزد امام محمد (رض) پنج سهم از دوازده سهم می‌باشد.

دلیل:

دلیل امام ابویوسف (رض): امام شعبی (رض) هر یک از پسر و دختر را در وقت تنها بودن حساب کرده است و نصف هرکدام را به خنثی داده است؛ یعنی اگر کسی فقط یک پسر داشته باشد کل ارث را می‌برد و اگر فقط یک دختر داشته باشد نصف ارث را می‌برد و هرکدام که نصف کنیم سهم خنثی می‌شود نصف کل و نصف نصف که جمعاً سه‌چهارم اموال می‌شود و برای پسر کل اموال ثابت است پس هر یک ربع را یک سهم می‌کنیم که می‌شود هفت سهم و از این هفت سهم سهم خنثی سه سهم و سهم پسر چهار سهم می‌شود. (فتح باب العنایه ج7ص52)

دلیل امام محمد (رض): زیرا خنثی اگر پسر باشد نصف ارث را با پسر دیگر میّت به ارث می‌برد و اگر دختر باشد یک‌سوم را به ارث می¬برد. اگر دختر باشد پس نصف و یک‌سوم به ارث می¬برد و به عبارتی می‌شود دو و نیم سهم از شش سهم و برای جبران کسر در سهم ضربدر دو می‌شود پس پنج سهم از دوازده سهم می‌شود. (فتح باب العنایه ج7ص53)