طريقه ي خواندن نماز:

مسئله 99 ◄ 1) نیّت نماز بکند.

مسئله 100 ◄ 2) الله اكبر را در حالي كه با انگشتان ابهام خود گوش خود را لمس مي كند، بگويد. (اگر خانم باشد دستهايش را تا برابر شانه ي خود بالا بياورد. اگر به جاي الله اكبر (در تكبير تحريمه) كلماتي ديگر ذكر كند كه دال بر تعظيم و بزرگداشت الله ﷻ باشد (مانند الله اجل، الله عظيم) جائز است و اگر به فارسي نیز بگويد مانند الله بزرگ است، جائز است و دعاء نكند. كسي كه عربي بداند قرائت به فارسي برای وی جائز نيست. و اگر كسي نتواند عربي قرائت كند بر وي جائز است كه به فارسي قرائت كند. 

مسئله 101 ◄ 3) دست راست خود را بر روي دست چپ خود زير ناف خود بگذارد (اين كار را در جاهايي كه قرائت وجود دارد در نماز و يا در دعاي قنوت و در نماز جنازه انجام دهد و در قيام ركوع و بين تكبيرات دو عيد دستهايش را رها كند). 

مسئله 102 ◄ 4) سبحانك بخواند (سُبحانَكَ اللَّهم و بحمدِك و تباركَ اسمُك وتعالَى جدُّك و لا إلَه غيرُكَ). 

مسئله 103 ◄ 5) اعوذ بالله بگويد (أعُوذُ بـالله مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيـمِ) و اين اعوذ براي قرائت مي باشد؛ پس اين را كسي بگويد كه قرائت مي كند؛ مثلاً امام و منفرد باید بگويند و مقتدي كه قرائت ندارد نگويد. اعوذ بالله را در نماز عيد بعد از تكبيرات عيد گفته مي شود. 

مسئله 104 ◄ 6) بسم الله گويد (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ). بين فاتحه و سوره بسم الله گفته نمي شود و اعوذ و بسم الله را به جهر نگويد. 

مسئله 105 ◄ 7) فاتحه بخواند و وقتي فاتحه تمام شد «آمين» گويد و اين را نیز نبايد به جهر بگوید. مقتدي نیز اگر قرائت امام را مي شنود «آمين» گويد و بعد سوره بخواند (و يا چند آيه).

مسئله 106 ◄ 8) در حالي كه خم مي شود و به ركوع مي رود «الله اكبر» بگويد. 

مسئله 107 ◄ 9) در ركوع، با دستهايش زانوهايش را بگيرد و بين انگشتان دست را باز كند. و سه بار «سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ» گويد و سه بار گفتن كمترين حدّ تسبيح مي باشد. در ركوع پشت خود را صاف كند طوري كه با سرش مساوي باشد.

مسئله 108 ◄ 10) در حالي كه از ركوع بلند مي شود «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ» بگويد. اين را امام بگويد و مقتدي «رَبَّنَا لَكَ الحَمْدُ» بگويد و منفرد (كسي كه تنها نماز مي خواند) هر دو را بگويد و راست مي ايستد. 

مسئله 109 ◄ 11) الله اكبر گفته به سجده مي رود و براي سجده ی اول زانوهايش را به زمين مي گذارد و بعد دستهايش را، و بين انگشتان خود را نزديك مي كند و بعد سرش را مي گذارد و ساق دستش نبايد با زمين تماس داشته باشد و شكم خود را نیز نبايد به ران خود بچسباند و انگشتان پايش را به طرف قبله بگيرد. و در سجده سه بار «سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى» بگويد و اين سه بار گفتن كمترين حدّ تسبيح است. سجده گاه بايد سفت باشد طوري كه پيشاني در آن قرار يابد و طوري نباشد كه هر چه فشار دهي پائين رود و اگر در جايي نماز بخواند كه در آن جا ازدحام جمعيت است، پس وي مي تواند بر پشت كسي كه نماز مي خواند در صف جلو سجده كند و اگر خانم باشد در سجده شكم خود را به ران خود بچسباند و تا مي تواند خود را بر زمين بچسباند. 

مسئله 110  ◄13) در حالي كه سرش را از سجده بلند مي كند، «الله اكبر» گويد و بنشيند (به مقدار يك «الله اكبر») و تكبير «الله اكبر» گفته به سجده رود (مثل قبل عمل كند) و در حالي كه از سجده بلند مي شود تكبير گويد و اول سرش را و بعد دستهايش را و بعد زانوان خود را از زمين بلند كند و با دستهايش بر زمين تكيه نكند و زود از زمين برخاسته در بين سجده و قيام ننشيند. ركعت اول تمام شد.

مسئله 111 ◄ ركعت دوم: نیز مثل ركعت اول می باشد. با اين تفاوت كه در ركعت دوم «سبحانك» و «اعوذ» نيست و همچنين فقط در تكبير تحريمه دستهايش را بلند مي كند و آن نیز در ركعت اول مي باشد. وقتي سجده ي دوّمِ ركعت دوّم را تمام كرد، تكبير گفته بنشيند.

مسئله 112  ◄طريقه ی نشستن: اگر مرد باشد پاي چپ خود را خوابانده و بر روي آن مي نشيند و پاي راست خود را راست نگه دارد و انگشتان را به طرف قبله بگيرد و دستهايش را روي ران خود بنهد و اگر زن باشد دو پايش را از طرف راست بيرون آورد و بر باسن چپش بنشيند.

مسئله 113 ◄ و التّحيات بخواند (التَّحِيَّاتُ لله وَ الصَّلَوَاتُ و الطَّيِّبَاتُ، السَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ الله وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلامُ عَلَيْنَا، وَ عَلَى عِبَادِ الله الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لا إلهَ إلاَّ الله، وَ أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ). 

مسئله 114 ◄ اگر نماز مصلّی دو ركعتي باشد صلوات بخواند (اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْت عَلَى إبْرَاهِيمَ وَ عَلَى آلِ إبْرَاهِيمَ إنَّك حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ َبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْت عَلَى إبْرَاهِيمَ وَ عَلَى آلِ إبْرَاهِيمَ إنَّك حَمِيدٌ مَجِيدٌ) و دعاء بكند و در اين دعاء از خواستن چيزهايي كه از مردم خواسته مي شود به زبان نياورد و مانند (اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِـي وَ لِوَالِدَيَّ وَ لِجميعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِينَ وَ مُسْلِمَاتٍ الْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ و الْأَمْوَاتِ بِرَحْمَتِكَ يا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ) بگويد. معني آن: اي الله، بپوشان (در گذر) گناهان مرا و گناهان پدر و مادر مرا و همه ي مؤمنان را (زن و مرد) و مسلمانان را (زن و مرد). ببخش زنده ها و مرده هاي آنان را. با رحمت خود قبول كن دعايم اي رحم كننده ترينِ رحم كنندگان.

مسئله 115 ◄ و اول به سمت راست خود سلام دهد و اين سلام به كساني است كه در طرف راست نماز گزار مي باشند (فرشتگان و مردم) و بعد به سمت چپ خود. اگر منفرد باشد فقط به فرشتگان سلام كند. و مقتدي امامش را نیز در هر جانبش كه باشد نیّت كند و اگر مقابل وي باشد در هر دو طرف امامش را نیّت كند.

مسئله 116 ◄ اگر نماز وی چهار رکعتی باشد، در قعده ي اول «التَّحِيَّاتُ» را تا «عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ» بخواند و بلند شود و بيش از اين تأخير نكند.

مسئله 117 ◄ در ركعت سوّم اگر فرض باشد، فقط حمد بخواند و به ركوع رود و اگر نماز فرض چهار ركعتي باشد، در ركعت چهارم نیز مانند رکعت سوّم عمل شود و در آخر نماز همان «التّحيات» و «صلوات» و «دعاء» را بخواند.

مسئله 118 ◄ اگر غير از فرض باشد، بعد از حمد، سوره بخواند. 

دليل:

1) رسول الله ﷺ در تكبير تحريمه دستهايشان را تا برابر گوشهايشان مي آوردند. (سنن الكبري للبيهقي ج2ص313 - معجم الطبراني الكبير ج19ص284 - صحيح ابن حبان ج2 ذِكْرُ إباحةِ رفعِ المرء يديه في الموضع الذي وصفناه إلى حدِّ أُذنيه - مسند امام احمد ج5ص415 - صحيح مسلم ج4ص96)

2) از رسول الله ﷺ: مرد دستهايش را تا برابر گوشهايش و زن دستهايش را تا برابر سينه هايش بالا ببرد. (معجم الطبراني الكبير ج5ص396شامله - مجمع الزوائد ج2ص272 - جامع المسانيد و المراسيل ج9ص223)

تكبير همان تعظيم است پس با هر آنچه كه بر تعظيم دلالت دارد، تكبير حاصل مي شود. (الهدايه و البنايه ج2ص176)

رسول الله ﷺ بعد از تكبير تحريمه، سبحانك را مي خواندند. (سنن الترمذي ج2ص46 - سنن الدارمي ج1ص282 - سنن ابي داود ج2ص477 - صحيح ابن خزيمه ج1ص239 - سنن الكبري للبيهقي ج2ص322)

از حضرت علي (رض): سنّت اين است كه در نماز كف دست راست را بر روي دست چپ زير ناف گذاشته شود. (سنن ابي داود ج2ص455)

از وائل بن حجر (رض) از پدرش: رسول الله ﷺ را ديدم كه دست راستش را بر روي دست چپش زير ناف گذاشته بود. (مصنف ابن ابي شيبه ج1ص427)

رسول الله ﷺ و حضرات ابوبكر (رض) و عمر (رض) و عثمان (رض) «بسم الله» را به خفيه مي گفته اند (به جهر نمي گفته اند). (صحيح ابن خزيمه ج1ص250 - صحيح ابن حبان ج2 ذِكْرُ الخبرِ المُدْحِضِ قَوْلَ مَنُ زَعَمَ أنَّ قتادَة لم يَسْمَعْ هذا الخَبَرَ مِن أنَسٍ - مصنف ابن ابي شيبه ج1ص447)

رسول اللهﷺ  در نماز «اعوذ بالله» مي گفتند. (صحيح ابن حبان ج2 ذِكْرُ خبرٍ ثانٍ يُصَرِّحُ بصحةِ ما ذكرناهُ - سنن الكبري للبيهقي ج2ص324 - مسند الطيالسي ج1ص505 - مسند ابي يعلي ج13ص393)

علي (رض) و ابن مسعود  (رض)«اعوذ و بسم الله و آمين» را به جهر نمي گفتند. (مجمع الزوائد ج2ص281

«بسم الله» آيه اي از فاتحه نيست و اوّلين آيه ي آن {الْحَمْدُ لله رَبِّ الْعَالَمِينَ} مي باشد و با احاديثی از رسول الله ﷺ ثابت است. (صحيح مسلم ج4ص85 - مسند امام احمد ج2ص479 - سنن الترمذي ج8ص239 - سنن ابي داود ج3ص38 - موطا مالك ج1ص175)

رسول الله ﷺ در ركوع «سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ» را سه بار مي گفتند و به آن امر مي كردند. (صحيح مسلم ج6ص51 - سنن الترمذي ج2ص109)

و در سجده «سبحانَ رَبِّيَّ الأعْلَى» را سه بار. (سنن الترمذي ج2ص109 - مسند امام احمد ج6ص555)

رسول الله ﷺ در سجود خود انگشتان پايش را به طرف قبله مي كردند. (سنن الكبري لبيهقي ج 2ص451 - مسند السراج ج1ص99)

رسول الله  ﷺفرمودند: وقتي امام «سَمِع اللهُ لِمَن حَمِدَه» گفت، شما (مقتديان) «رَبَّنَا لَكَ الحَمْد» گوئيد. (مسند امام احمد ج6ص558 و  احادیث اسماعیل بن جعفر ج1ص268 و صحیح ابن خزیمة ج3ص35)

رسول الله ﷺ: در هنگام سجده كف دستهايت را بر زمين بگذار و مرفقين خود را بالا نگه دار. (صحيح مسلم ج4ص178 - مسند امام احمد ج5ص357 - صحيح ابن خزيمه ج1ص329

رسول الله ﷺ: به من امر شده است كه بر هفت استخوان سجده كنم: (1-پيشاني. 2و3- دو دست. 4و5- دو پا و 6 و7- اطراف دو قدم). (صحيح البيخاري ج1ص279 - صحيح مسلم ج4ص173)

رسول الله ﷺ در سجده صورت خود را بين دو كف قرار مي دادند و دستهايشان را برابر گوشهايشان. (نصب الرايه كتاب الصلاة الحديث الخامس و العشرون)

رسول اللهﷺ  در سجده باسن خود را از ساق پا جدا مي كردند. (سنن ابي داود ج3ص166 - سنن الكبري للبيهقي ج2ص456)

رسول الله ﷺ در ركوع انگشتان خود را از هم باز مي كردند و در سجود جمع مي كردند. (صحيح ابن خزيمه ج1ص301 - صحيح ابن حبان ج2 ذِكْرُ ما يُسْتَحَبُّ للمصلي ضَمُّ الأصَابعِ في السُّجودِ - سنن الكبري للبيهقي ج2ص451)

از ابن عمر (رض): از سنن نماز در جلوس اين است كه قدم راست را قائم و بر روي پاي چپ نشسته شود. (سنن النسائي الكبري ج1ص248

از علي (رض): زن وقتي سجده مي كند، باسن خود را به زمين بچسباند و ساق پا را نیز بر زمين مماس كند و ران هاي خود را جمع كند. (مصنف عبدالرزاق ج3ص137)

رسول الله ﷺ وقتي از سجده قيام مي كردند بين سجده و قيام نمي نشستند. (سنن الترمذي ج2ص152 - سنن الكبري للبيهقي ج2ص472 - معجم الطبراني الاوسط)

از عبدالله ابن مسعود (رض): رسول الله ﷺ تشهّد را مانند آن كه قرآن را تعليم مي كردند، به من تعليم كردند؛ حرف به حرف و آن: «التّحيات لله...» الي آخر مي باشد. (مسند امام احمد ج2ص44 - صحيح ابن خزيمه ج1ص350 - مسند امام الاعظم ص250)

اين تشهّد بهترين است؛ به خاطر اينكه از رسول الله  ﷺمي باشد و اكثر صحابه (رض) و تابعين (رض) بر آن بوده اند و در اين روايت به خواندن آن امر شده است و اصحّ احاديث در اين باب مي باشد. (الهدايه و البنايه ج2ص266)

(اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا... الي آخر) دقيقاً از رسول الله ﷺ روايت شده است. (صحيح البخاري ج3ص1232 - مسند امام احمد ج1ص263 - سنن الترمذي ج9ص69 - سنن الدارمي ج1ص309 - سنن ابي داود ج3ص268)

رسول اللهﷺ  فرمودند: بعد از «التّحيات» در آخر نماز دعاء كنيد. (مسند امام احمدج2ص9 - صحيح ابن خزيمه ج1ص348)

رسول الله  ﷺبه راست و چپ خود سلام مي كردند (السلام عليكم و رحمة الله) طوري كه گونه هايشان (بر كساني كه بر وي اقتداء مي كرده اند) ديده مي شدند. (سنن الكبري للبيهقي ج2ص557 - سنن النسائي الكبري ج1ص391 - سنن ابن ماجه ج1ص296 - سنن الدارقطني ج1ص349)