• در اینجا مسئله‌ای دیگر در مورد حج را از کتاب اسلام المسلم بإسلام خاتم الأنبیاء تألیف مؤلف را می‌آوریم که شبهه‌ای که در خصوص ربوی بودن حج به وجود آورده‌اند را به‌خوبی تشریح می‌کند:

مشتری: کسی که برای حج ثبت‌نام کرده است.

1- سؤال: برای چه مسلمانان ایران به حساب سازمان حج پول واریز می‌کنند؟

جواب: برای اینکه با این کار خود را برای تشرف به حج ثبت‌نام کنند.

2- سؤال: این چه نوع عقدی است؟

ج: این عقد اجاره می‌باشد. «هی بیع نفع معلوم بعوض کذا دین او عین».[1] (اجاره بیع نفع است در مقابل عوض؛ مثلاً این مقدار پول در مقابل فلان کار) «الاجیر المشترک یستحق الاجر بعمله و له ان یعمل للعامه کالقصاره و نحوه» (اجیر مشترک وقتی‌که عمل را انجام داد مستحق اجر خواهد شد و وی می‌تواند برای همه کار کند و مثل سفید کردن پارچه و مانند آن).[2]

3- ولی این سازمان پولش را قبل از این‌که آنان را به حج ببرد می‌گیرد، آیا این اشکال ندارد؟

جواب: خیر؛ زیرا می‌توان اجاره‌بها را پیش از تحویل مال‌الاجاره پرداخت کرد. «ولا تجب الاجر بالعقد بل بتعجیلها او شرطه او باستیفاءالنفع و التمکن منه» (با عقد اجاره اجر واجب نمی‌شود بلکه با از پیش‌پرداخت کردن آن و یا شرط اینکه از پیش دهد و یا با استیفای مال‌الاجاره یا قادر شدن بر استفاده از مال‌الاجاره واجب می‌شود).[3]

4- ولی این سازمان می‌گوید که این را به‌صورت امانی پیش بانک بگذارید و مشتری می‌تواند هرگاه که خواست پولش را پس بگیرد؟

جواب: بله این مانند آن است که کسی بگوید من تو را به حج خواهم برد به شرطی که اجاره‌بها را پیش پیش بپردازی تا تو را ارزان‌تر ببرم.

بالاخره این پول مال کیست جواب را روشن‌تر توضیح بدهید؟

این پول از دست مشتری خارج‌شده است و مال وی محسوب نمی‌شود ولی اگر آن شخص بخواهد می‌تواند اجاره را قبل از شروع اجاره فسخ کند و در آن صورت پول به مشتری برمی‌گردد. پس مالک آن است و اگر سود آن را بگیرد بر وی حرام و باید زکات آن را بدهد ولی اگر آن پول را نگیرد معلوم است که پول مال سازمان حج بوده است و از ملک مشتری خارج است و به مشتری ربطی ندارد که آن سازمان با آن پول چه‌کار می‌کند. (بدا المکتری الدابه من سفره بخلاف بدا المکاری (اجاره با پشیمان شدن مستأجر از سفرش فسخ می‌شود و با پشیمان شدن موجر فسخ نمی‌شود).[4]

و ازآنجاکه پس از واریز کردن، پول از ملک مشتری خارج می‌شود، پس زکات نیز بر گردن مشتری ثابت نیست.

در پایان این را باید یادآور شویم که اگر آن شخص پولش را پس بگیرد، معامله (عقد اجاره) فسخ می‌شود و نوبت وی باطل می‌شود و این خود دلیل بر عدم مالکیت بر آن پول می‌باشد.

الله ﷻ به همه‌ی ما توفیق دهد و امیدواریم از دنبال کردن دنیا به‌وسیله‌ی دین دور و محفوظ باشیم.

[1]- مختصر الوقایه (النقایه ص110)

[2]- 113همان

[3]- همان 110

[4]- همان 114