تقسیم آیاتی که در آنها کلمه ی دعاء و مشتقات آنها مذکور است: 

می توان آياتي را كه در آن كلمه ي دعاء و مشتقات آن ذكر شده، به چند گروه تقسيم كرد: 

1) آياتي كه در آن دعاء غير الله ﷻ شرك محسوب شده، همانند آيات فوق الذكر.

2) آياتي كه آداب دعاء رسول الله ﷺ را به ما می آموزد؛ مانند: 

*لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعَاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضًا (63). (سوره النور آیه 63)

خواندن رسول الله ﷺ را بين خود مانند خواندن يكديگر قرار ندهيد.*

يعني وقتي رسول الله ﷺ را دعاء می كنيد با احترام و كلماتي صدا بزنيد كه احترام را می رساند؛ مانند اينكه بگوييد يا رسول الله ﷺ.

3) آياتي كه الله ﷻ داعي(دعاء كننده) و مردم مدعو (دعاء شونده) می باشند: 

مانند: 

*أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ و اللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ و الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ (221). (سوره البقرة آیه 221)

آنان – مشركان- به آتش [دوزخ‏] فرا مى‏خوانند و الله ﷻ به توفيق خود به بهشت و آمرزش فرا مى‏خواند.*

*وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ (25). (سوره يونس آیه 25)

و الله ﷻ می خواند - بندگانش را- بسوى سراى سلامتى (دارالسلام)‏.*

يعني در اينجا الله ﷻ است كه مردم را مي خواند (دعاء مي كند).

4) آياتي كه در آن رسول الله ﷺ داعي و مؤمنان و غير آنها مدعو هستند؛ مانند: 

*داعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وسِراجاً مُنيراً (46). (سوره الأحزاب آیه 46)

و - رسول الله ﷺ - خواننده بسوى الله ﷻ است به اذن و اجازه ي او، و چراغ روشن است‏.*

5) آيه ای كه مردگان مدعو و داعی نبی از انبیاء می باشد؛ مانند: 

*ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا (260). (سوره البقره آیه 260)

سپس آنان را بخوان، آنان شتابان نزد تو خواهند آمد.*

اين را الله تعالی به حضرت ابراهيم (ع) امر كرد و خوانده شدگان پرندگان مرده بودند.

در اینجا بايد از آنها پرسيد: اين كه دعاء؛ در چه معني باشد شرك است و در چه معني باشد شرك نيست؟ و اصولاً كساني كه بر ديگري دعاء می كنند چه منظوری دارند؟ و دعاي آنها را از چه نوع دعائي بايد محسوب كرد؟ و چيز ديگري كه بايد پرسيد اين است كه آيا آنها فقط به آياتي ايمان دارند كه در آنها گفته است كه دعاء شرك است يا اينكه به همه ي آيات ايمان دارند؟ و اگر وجه اول را انتخاب كنند شامل آيه ي*أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ و تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ. (سوره البقره آیه 85) * خواهند شد و از دين خارج خواهند شد و ثانياً خود آنها نیز مجبورند كه بگويند هر دعائي شرك نيست و مجبور هستند كه بگويند اين آيات بايد تخصيص کرده شود؛ يعني استثنائاتي داشته باشد.

 براي اينكه منظورمان آشكار شود معاني دعاء را در لغت خواهيم ديد و بعد به تفاسير مستند مراجعه خواهيم كرد.