مسئله 70◄ سؤال منکر و نکیر حقّ است و اعاده ی روح بر جسد در قبر حقّ است و فشردن قبر میّت را و عذاب قبر بر جمیع کفّار و بعضی از گناهکاران از مؤمنین حقّ است.

قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : "إِذَا قُبِرَ الْمَيِّتُ، أَوْ قَالَ : أَحَدُكُمْ، أَتَاهُ مَلَكَانِ أَسْوَدَانِ أَزْرَقَانِ، يُقَالُ لأَحَدِهِمَا: الْمُنْكَرُ، وَالاخَرُ النَّكِيرُ، فَيَقُولاَنِ: مَا كُنْتَ تَقُولُ فِي هَذَا الرَّجُلِ؟ فَيَقُولُ: مَا كَانَ يَقُولُ: هُوَ عَبْدُ اللهِ وَرَسُولُهُ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله، وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، فَيَقُولاَنِ: قَدْ كُنَّا نَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُولُ هَذَا، ثُمَّ يُفْسَحُ لَهُ فِي قَبْرِهِ سَبْعُونَ ذِرَاعًا فِي سَبْعِينَ، ثُمَّ يُنَوَّرُ لَهُ فِيهِ، ثُمَّ يُقال لَهُ: نَمْ، فَيَقُولُ: أَرْجِعُ إِلَى أَهْلِي فَأُخْبِرُهُمْ، فَيَقُولاَنِ: نَمْ كَنَوْمَةِ الْعَرُوسِ الَّذِي لاَ يُوقِظُهُ إِلاَّ أَحَبُّ أَهْلِهِ إِلَيْهِ، حَتَّى يَبْعَثَهُ الله مِنْ مَضْجَعِهِ ذَلِكَ، وَإِنْ كَانَ مُنَافِقًا قَالَ: سَمِعْتُ النَّاسَ يَقُولُونَ فَقُلْتُ مِثْلَهُ، لاَ أَدْرِى، فَيَقُولاَنِ: قَدْ كُنَّا نَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُولُ ذَلِكَ، فَيُقَالُ لِلأَرْضِ: الْتَئِمِي عَلَيْهِ، فَتَلْتَئِمُ عَلَيْهِ، فَتَخْتَلِفُ فِيهَا أَضْلاَعُهُ، فَلاَ يَزَالُ فِيهَا مُعَذَّبًا حَتَّى يَبْعَثَهُ الله مِنْ مَضْجَعِهِ ذَلِكَ". (سنن ترمذی ج4ص130- مسند جامع کتاب الجنائز)

رسول الله ﷺ گفتند: وقتی کسی بمیرد و در قبر گذاشته شود، دو فرشته ی سیاه و کبودچشم می آیند. به یکی از آنها منکر و به دیگری نکیر گفته می شود؛ پس آنان به میّت می گویند که در باره ی این مرد چه می گفتی (وقتی که زنده بودی)؟ حضرت رسول ﷺ را به وی نشان داده و می پرسند. اگر مؤمن بود می گوید که او بنده ی الله ﷻ و رسول اوست و شهادت و گواهی می دهم که هیچ اللّهی جز الله یگانه نیست و گواهی می دهم که محمد ﷺ بنده و رسول الله است. پس آن دو فرشته به وی می گویند: به تحقیق ما می دانستیم که تو این جواب را می گویی؛ سپس قبرش بر وی گشاد می شود؛ سپس به او گفته می شود: بخواب، پس میّت می گوید که به سوی اهل خود باز گردم تا از حال خود خبر دهم؟ آنان می گویند که بخواب مانند کسی که تازه عروسی کرده است (عروس در عرب به تازه ازدواج کرده گفته می شود، چه مرد باشد چه زن) آن عروسی که او را بیدار نمی کند مگر محبوبترین اهل خانه نزد وی، تا وقتی که الله ﷻ او را از خوابگاه وی برمی انگیزد. و اگر منافق باشد یا کافر؛ در جواب آن دو می گوید که از مردم شنیدم که سخنی را در حقّ این مرد می گویند، من هم مثل گفته ی آنها گفتم و حقیقت آن قول را نمی دانم. پس به وی گویند که ما می دانستیم که تو چنین خواهی گفت؛ پس به زمین گفته می شود که بر وی تنگ شو و زمین بر وی بسته می شود، پس قفسه های او مختلف می شود (یعنی قفسه های او در همدیگر وارد می شود طوری که راست به چپ و چپ به راست می شود) و در آن حال باقی می ماند در حالی که معذّب است تا وقتی که الله ﷻ از آن جای وی را برمی انگیزد.

مسئله 71◄ طریقه ی عذاب و چگونگی آن را الله ﷻ خودش بهتر می داند و وظیفه ی ما ایمان به آن است و الله ﷻ بر هر چیز قادر است.