فصل وکیل برای اقامه دعوا

مسئله 47◄ وکیل در یک دعوای مالی حق دارد که از طرف موکلش مال حاصل را قبض نماید و در این زمان فتوی بر این است که وکیل نمی‌تواند از طرف موکلش قبض نماید.

دلیل:

زیرا وکیل برای یک شیء، وکیل اتمام آن شیء نیز می‌باشد.

دلیل فتوی بر عدم حق قبض وکیل خصومت: زیرا در این زمان مردم عوض‌شده‌اند و خیانت وکلا آشکارشده است. (تبیین الحقائق ج4ص278)

مسئله 48◄ اگر کسی را برای گرفتن طلب از شخصی وکیل کنند این وکیل حق دارد که از طرف موکل برای گرفتن طلب موکلش اقامه‌ی دعوا کند.

دلیل:

زیرا این شخص وکیلِ گرفتن دین از اموال بدهکار است و این کار با طرح دعوا و خصومت (شکایت) امکان‌پذیر است. (مجمع الانهر ج2ص242)

مسئله 49◄ اگر کسی را برای گرفتن یک شیء از شخصی وکیل کنند این وکیل حق اقامه دعوا برای گرفتن این شیء را ندارد.

دلیل:

زیرا وکیل امین محض برای گرفتن (قبض) عین حق موکل است. (مجمع الانهر ج2ص243)

مسئله 50◄ اگر کسی وکیلِ آوردن زوجه کسی شود و آن زن بر طلاق خود نزد وکیل اقامه‌ی شاهد کند، پس این وکیل حق ندارد این زن را برگرداند ولی با اقامه‌ی شاهد نزد این وکیل طلاق ثابت نمی‌شود.

دلیل:

وکیل نمی‌تواند آن زن را برگرداند برای اینکه وکیل طرف دعوا در برگرداندن است پس با اقامه شاهد دست وی از این کار کوتاه می‌شود ولی ازآنجاکه وکیل طرف دعوا در ثبوت ادعای زن نیست پس اقامه‌ی شاهد بر وکیل مقبول نیست. (مجمع الانهر ج2ص243)

مسئله 51◄ اگر وکیلِ دعوا نزد قاضی به چیزی اقرار کند اقرار وی صحیح و مقبول است و اگر نزد کسی غیر از قاضی اقرار کند چیزی ثابت نمی‌شود.

دلیل:

زیرا موکل امور مربوط به دعوا را به وکیلش واگذار کرده است و ازجمله‌ی این امور اقرار به‌حق می‌باشد ولی این واگذاری به مجلس قاضی بسته است و در جای دیگر واگذار نشده است. (بدائع الصنائع ج6ص24)

مسئله 52◄ موکل می‌تواند وکیلش را از وکالت خود عزل نماید و حکم عزل وقتی جاری می‌شود که وکیل از معزول شدن خود خبردار شود.

دلیل:

زیرا وکالت دادن حق موکل است پس وی حق ابطال آن را نیز دارد.

زیرا اگر حکم عزل وکیل بدون علم وی اجرا شود به وکیل ضرر خواهد رسید؛ برای اینکه حق‌وحقوق عقدهایی که وکیل انجام می‌دهد به وکیل بازخواهد گشت. (الاختیار لتعلیل المختار ج2ص163)

مسئله 53◄ اگر وکیل یا موکل بمیرند وکالت بین آن‌ها باطل می‌شود.

مسئله 54◄ اگر وکیل یا موکل را جنون همیشگی برسد نیز وکالت بین آن‌ها باطل می‌شود.

دلیل:

زیرا با فوت یا جنون اهلیت وکیل بودن و موکل بودن از بین می‌رود. (الاختیار لتعلیل المختار ج2ص163)

مسئله 55◄ اگر یکی از آن‌ها مرتد شود و به دار حرب برود نیز وکالت بین آن‌ها باطل می‌شود.

دلیل:

مرتدشدن و به دار حرب گریختن حکم مرگ را دارد. (الاختیار لتعلیل المختار ج2ص163)

مسئله 56◄ اگرچند شریک وکیلی مشترک باشند، در صورت از بین رفتن شراکت آن‌ها وکالت وکیل آن‌ها نیز باطل می‌شود هرچند که وکیلشان از خاتمه یافتن شراکت خبر نداشته باشد.

دلیل:

زیرا این وکالت توسط عقد شراکت دایر بود و با ابطال شراکت وکالت آن نیز از بین می‌رود. (العنایه ج8ص146)

مسئله 57◄ اگر موکل خود به انجام کاری که به وکیل سپرده بود مشغول شود، وکالت وکیل برای این کار نیز باطل می‌شود.

دلیل:

زیرا وقتی خود موکل به آن کار مشغول شود برای وکیل متعذّر است که به آن کار مشغول شود. (الهدایه ج3ص153)