فصل شرط صحت تعلیق:

مسئله 84◄ تعلیق به‌شرط: واقع‌شدن چیزی را به چیزی دیگر مربوط و وابسته نمودن.

مسئله 85◄ تعلیق طلاق به‌شرط در صورتی معتبر است که آن زن، زوجه‌ی وی باشد و یا اینکه تعلیق به هنگام نکاح وی کند.

دلیل:

1- تعلیق طلاق درزمانی که زنش باشد، به اجماع مجتهدین صحیح است.

2- اگر طلاق را به زمان نکاح معلق کند، نیز طلاق واقع می‌شود؛ زیرا در زمان وجود شرط، زن در ملک وی می‌باشد. (تحفة الفقهاء ج2ص196)

مسئله 86◄ الفاظ تعلیق: اِن، کُلَّما، اِذا، اِذاما، مَتی، مَتَیٰ¬ما، کُلّ.

مسئله 87◄ زایل شدن ملک (نکاح و عدّت) تعلیق را باطل نمی‌کند؛ یعنی شرط باقی است.

مسئله 88◄ پس اگر شرط وقتی حاصل شود که زن زوجه‌ی مرد باشد، جزای شرط لازم می‌شود. مثلاً مردی به زنش بگوید: «تو طلاق هستی اگر به فلان خانه داخل شوی» و زن داخل آن خانه شود، پس شرط حاصل می‌شود و جزای آن‌که همان طلاق ذکرشده در صورت یافت شدن شرط است، لازم می‌گردد.

مسئله 89◄ و اگر شرط در غیر ملک حاصل شود، تعلیق بدون جزا یعنی بدون وقوع طلاق (تعلیق شده به آن شرط) از بین می‌رود.

در غیر ملک یعنی اینکه شرط زمانی رخ می‌دهد که آن زن در نکاح این مرد نباشد؛ مثلاً مردی به زنش بگوید: «اگر به خانه‌ی فلانی بروی طلاق هستی»، در اینجا طلاق زن را به رفتن به خانه‌ی فلانی تعلیق نموده است. در این صورت اگر زنش را قبل از رفتن به خانه‌ی فلانی طلاق دهد و زن در موقعی که در نکاح این مرد نیست به خانه‌ی فلانی داخل شود، شرط یافت شده است ولی ازآنجاکه در نکاح این مرد نیست، به خاطر رفتن طلاقی واقع نمی‌شود.

دلیل:

 زیرا در وقت وجود شرط، محل طلاق موجود نیست؛ یعنی زوجه‌ی وی نیست تا طلاقی واقع شود. (تبیین الحقائق ج2ص236)

مسئله 90◄ اگر در شرط، ذکر «هر بار» «کلّما» آمده باشد، در این صورت تعلیق بعد از سه بار حاصل شدن شرط از بین می‌رود. اگر مردی به زنش بگوید: «هر بار که به فلان خانه داخل شوی طلاق هستی»، در این صورت بعد از سه بار داخل شدن است که این تعلیق از بین می‌رود.

مسئله 91◄ اگر زن بعد از سه طلاق به کسی دیگر تزویج شده بعد به شوهر اولش برگردد، دیگر آن تعلیق از بین رفته است مگر اینکه گفته باشد: «هر بار که تو را تزویج کنم طلاق هستی»، در این صورت هر بار که تزویج کند طلاق معلّق واقع می‌شود.

دلیل:

برای هر زن سه طلاق متصوّر است و وی همه‌ی آن‌ها را با گفتن «کلّما» تعلیق نمود و وقتی سه بار طلاق شد، دیگر محلی برای طلاق دادن وجود ندارد؛ پس با این سه طلاق، تعلیقش نیز از بین می‌رود. (الاختیار لتعلیل المختار ج3ص140)

مسئله 92◄ اگر زوجین بر سر وجود شرط اختلاف کنند، قول شوهر همراه با سوگند وی قبول است، مگر اینکه زن شاهد بر ادّعای خود بیاورد.

دلیل:

رسول‌الله ﷺ: بر مدعی لازم است که شاهد بیاورد و بر منکر قسم خوردن لازم است. (السنن الصغیر للبیهقی ج4ص188)

زیرا در این مسئله زوج منکر و زوجه مدعی است؛ پس بر منکر قسم و بر مدعی شاهد لازم است. (الهدایه ج1ص245)

مسئله 93◄ اگر شرط به کاری شده باشد که فقط زن از آن خبر دارد، پس قول زن مقبول است.

مثال: مرد گفته باشد: «اگر حیض ببینی تو و فلانه طلاق هستید»، در این صورت بعد از سه روز حیض دیدن به طلاق آن زن حکم کرده می‌شود ولی در حق فلانه قابلیت اجرا ندارد و فلانه طلاق نمی‌شود.

دلیل:

زیرا زن در حق خودش امین محسوب می‌شود ولی در حق دیگری متهم است؛ پس فقط در مورد خودش قبول کرده می‌شود. (الهدایه ج1ص245)

مسئله 94◄ اگر بگوید: «اِن حضت حیضة» (اگر حیض کامل ببینی طلاق هستی)، در این صورت وقتی حیض دید و از آن پاک شد طلاق واقع می‌شود.

دلیل:

زیرا «حیضة» به یک حیض کامل گفته می‌شود؛ زیرا رسول‌الله ﷺ چنین اعتبار کرده¬اند. (البنایه ج12ص170 - بدائع الصنائع ج3ص129 - المستدرک علی الصحیحین ج2ص212)

مسئله 95◄ اگر بگوید: «اگر روزه‌بگیری طلاق هستی»، در این صورت به هنگام غروب خورشید طلاق می‌شود.

مسئله 96◄ اگر بگوید: «اگر پسر به دنیا بیاوری یک طلاق و اگر دختر باشد دو طلاق»، در این صورت اگر معلوم نباشد که کدام اول آمده است، در قضاوت و حکم قاضی یک طلاق واقع می‌شود و بین خود و الله ﷻ (دیانت) دو طلاق واقع است.

دلیل:

زیرا یک طلاق شدن یقینی است و دو بودن آن مشکوک و طلاق با شک ثابت نمی‌شود، پس قاضی به‌یقین حکم نماید ولی احتیاط در این است که فرض را دو طلاق بودن بگذارد. (درر الحکام ج1ص378)

مسئله 97◄ و عدّت با خروج ولد دومی تمام می‌شود.

دلیل:

قرآن مجید: عدت زنان حامله وضع حمل آنان است. (سوره طلاق/4)

مسئله 98◄ اگر طلاق را به دو چیز تعلیق کند، در این صورت اگر شرط دوم در ملک یافت شود، طلاق واقع می‌شود.

دلیل:

زیرا شرط تعلیق طلاق این است که به هنگام زوجه‌ی وی بودن باشد و همچنین برای وقوع طلاق نیز باید شرط در زمان زوجه‌ی وی بودن تکمیل شود تا طلاق واقع شود و الا واقع نمی‌شود؛ پس باوجود شرط دوم کامل می‌شود. (درر الحکام ج1ص379)

مسئله 99◄ تنجیز سه طلاق، تعلیق را باطل می‌کند؛ یعنی اگر طلاق را به شرطی تعلیق کرده باشد و قبل از حصول شرط مرد زن را سه‌طلاقه کند و بعد از تزویج به زوج دیگر به نکاح زوج اول دربیاید، دیگر آن شرط از بین رفته است.

دلیل:

زیرا جزاء، همان طلاق‌های این نکاح است و آن، با سه طلاق شدن از بین رفته است. (البحرالرائق ج3ص369)

مسئله 100◄ اگر در طلاقش «انشاءالله» بگوید این کلام باطل و طلاق واقع نمی‌شود؛ به شرطی که ان‌شاءالله متصل به کلامش باشد.

دلیل:

رسول‌الله ﷺ: هر کس به زنش بگوید: «تو طلاق هستی انشاءالله»، پس بر وی چیزی نیست. (فتح القدیر ج4ص137 - المطالب العالیه لابن حجر ج5ص232 - مصنف عبدالرزاق ج6ص389 - السنن الکبری للبیهقی ج7ص592)