نصاب اسب و مقدار واجب در آن:

مسئله 45◄ اگر قيمت اسب سائمه به نصاب زکات برسد، از هر اسب ماديان يا مختلط يك دينار و يا يك چهلم قيمت اسب واجب است.

دليل:

از رسول الله ﷺ: در هر اسب سائمه يك دينار يا ده درهم واجب است. (نصب الراية باب صدقه السوائم - الهداية و البناية ج3ص338 - المبسوط ج2ص186).

مسئله 46◄ زكات اين حيوانات وقتي واجب است كه اين حيوانات سائمه باشند؛ يعني بيشتر سال را از بيرون تغذيه كنند و از دست صاحبش نخورند.

دليل:

رسول الله ﷺ: در شتر و گاو عامل (حيواني كه از آن كار كشيده مي شود مانند زراعت) زكات نيست. (السنن الصغري للبيهقي باب صدقة نعم السائمة - بلوغ المرام ج1ص114 - سنن الدارقطني ج2ص88).

و اين نوع از حيوانات را علوفه داده مي شده است.

مسئله 47◄ در گوساله زكات نيست مگر اينكه همراه گاو باشد. همين طور است بره و بزغاله و بچه شتر؛ يعني زكات نيست مگر اينكه همراه اين ها از جنس بزرگ آن موجود باشد كه در اين صورت زكات واجب خواهد شد. (اگر به نصاب برسد).

دليل:

زیرا شریعت در مورد اداء زکات حیوانات نوع بزرگ آن ها یعنی از لحاظ سنی رسیده را واجب گردانده است. پس وقتي همه كوچك هستند، در بين آن ها نوعی که مورد نظر شرع باشد وجود ندارد، پس زكات نیز واجب نمي شود مگر اينكه بين اين ها يك حيوان بزرگ باشد كه در اين صورت از روي تابعيت زكات واجب مي شود. (الهدايه و البناية ج3ص345).

در عرف، مردم به بچه ی هر حیوان نامی می دهند؛ مثلاً بره برای بچه گوسفند و گوساله به بچه گاو پس منظور شرع این است که وقتی به حدی رسید که به آن نام خود حیوان را می دهند، زکات واجب می شود. مثلاً وقتی گوساله گاو شد و بره گوسفند شد.

مسئله 48◄ براي اداي واجب از اين حيوانات، حيوان ميانه واجب است.

مثلاً شخصي چهل گوسفند داشته باشد. اگر بخواهد كه زكاتش را بدهد بايد گوسفندي را بدهد كه از لحاظ ارزش در بين گوسفندان ميانه باشد؛ مثلاً گوسفندي داريم كه دويست هزار تومان است و گوسفندي نيز داريم كه چهارصد هزار تومان باشد و گوسفندي هم داريم كه سيصد هزار تومان ارزش دارد، پس واجبش همان گوسفند سيصد هزار توماني مي باشد.

مسئله 49◄ اگر بين گوسفندهاي مزكي (زكات دهنده) گوسفند ميانه وجود نداشته باشد، پس خوب را گرفته و ما به التفاوت آن را به مزكي برگردانده شود و يا گوسفند پست را گرفته و ما به التفاوت آن را از مزكي بگيرد.

دليل:

رسول الله ﷺ: بهترين اموال مردم را به عنوان زكات نگيريد بلكه ميانه را بگيريد. (كنزالعمال ج1ص1239 - جامع المسانيد و المراسيل ج8ص193).